Sarı Nokta Hastalığı tıbbi adıyla Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (YBMD), genellikle 50 yaş ve üzeri kişilerde görülen ve gözün makula denilen bölgesinde hasara neden olan bir hastalıktır. İlerleyici nitelikteki bu hastalık, merkezi görüş kaybına neden olabilir ve etkilenen kişinin okuma, yüzleri tanıma ve detaylı işleri yapabilme gibi yeteneklerini olumsuz etkileyebilir.
Sarı nokta hastalığının belirtileri arasında düz çizgileri dalgalı veya eğri görme, merkezi görüşte koyu alanların görülmesi ve renklerin solgunlaşması yer alır. Erken teşhis, hastalığın yönetiminde kritik öneme sahiptir. Zamanında uygulanan tedavilerle görme kaybı önlenebilmektedir.
Sarı nokta göz hastalığı nedir?
Makula, gözün retina tabakasının merkezinde bulunan bir alandır. Lens ışığı retinanın makula bölgesine yönlendirir. Bu da görüntülerin net ve ayrıntılı bir şekilde görülmesini sağlar.
Sarı nokta hastalığı makulada oluşan ve kontrol altına alınamadığında merkezi görüş kaybına yol açabilen bir hastalıktır. Makula dejenerasyonu olarak da adlandırılan sarı nokta hastalığı, genellikle orta ve ileri yaştaki hastalarda görülmektedir. Hastalık bazı durumlarda çok yavaş bir seyir gösterir ve belirti vermeyebilir; bazı durumlarda ise tam tersine hızla ilerler ve görme kayıplarına yol açabilir. İlerleyici nitelikteki sarı nokta hastalığı bazen kalıcı körlüğe de neden olabilmektedir.
Zamanla görme kalitesinin azalmasına sebep olan bu hastalığın seyrini yavaşlatmak son derece önemlidir. Görme kayıplarının önüne geçmek ve hastalığı kontrol altına almak için erken tanı ve erken tedavi ile düzenli kontrollerin ihmal edilmemesi gereklidir.
Sarı nokta hastalığının belirtileri nelerdir?
Sarı nokta belirtileri genellikle hastalığın ilerlemesiyle birlikte yavaş yavaş ortaya çıkar.
- Bulanık görme
- Düz çizgileri eğri ve kırık olarak görmek ; objelerin boyut veya şekillerinde değişiklikler (bu durum metamorfoz veya distorsiyon olarak da tanımlanır)
- Renklerin soluk görünmesi
- Görme alanında karanlık lekeler ve boş alanlar
- Görme kalitesinin düşmesi
- Görme kayıpları
- Renklerin karışması
- Küçük harflerle yazılmış yazıları okumakta zorlanma
- Okuma sırasında kelimelerin kaybolması sarı nokta hastalığının belirtileri arasında sayılabilir.
Sarı nokta hastalığı neden olur?
Sarı nokta hastalığı gelişiminde genellikle yaşlanma ve genetik faktörler etkili olmaktadır.
Bu hastalık, gözün retina tabakasının merkezinde yer alan makula bölgesinde hasar oluşması sonucunda meydana gelir. Yaşlanma sarı nokta hastalığının en bilinen nedenidir. Özellikle 60 yaş ve üstü kişilerde görülme sıklığı artmaktadır.
Genetik faktörler de sarı nokta hastalığının nedenleri arasındadır. Aile öyküsünde sarı nokta hastalığı bulunan kişilerin hastalığa yakalanma riski diğer kişilerden daha yüksektir.
Diğer risk faktörleri arasında:
Sigara içmek,
Aşırı kilolu veya obez olmak,
Yüksek tansiyon ve kullanılan ilaçlar
Kalp hastalığı
Yüksek kolesterol seviyeleri
Diğer göz hastalıklarının varlığı bulunur.
Bunun dışında etnik köken de sarı nokta hastalığında etkili bir faktördür. Beyaz ırklar hastalığa daha yatkındır.
Sarı nokta hastalığının türleri nelerdir?
Sarı nokta hastalığının iki tipi vardır: Kuru tip ve ıslak tip.
- Kuru tip sarı nokta hastalığın en yaygın formudur ve genellikle yavaş ilerler. Hastaların yaklaşık yüzde 80’i kuru makula dejenerasyonu tanısı almaktadır. Atrofik tip olarak da adlandırılan kuru tip sarı nokta hastalığında yaşa bağlı olarak makuladaki hücreler dejenere olmaya başlar; gözün merkezi kısmındaki dokular yavaşça incelir ve bu da zamanla görme kaybına neden olur. Kuru tip sarı noktanın ıslak tipe dönüşme ihtimali de bulunmaktadır. Bu nedenle kuru tip sarı nokta hastalarının göz doktoruna başvurarak düzenli takip yaptırmaları önemlidir.
- Islak (yaş) makula dejenerasyonu ise daha az yaygın görülür ancak çok daha ciddi seyirlidir. Islak formdaki sarı nokta hastalığı kan damarlarının anormal büyümesi (koroidal neovasküler membran) ile karakterize edilir. Anormal damar gelişimi sızıntıya ve gözün merkezi bölgesinde kanamaya neden olur. Genellikle daha hızlı ilerleyen yaş tip sarı nokta ciddi görme kaybına da yol açabilmektedir.
Sarı nokta hastalığı tanısı ve tedavisi
Sarı nokta hastalığı her zaman erken evrede belirti vermez bu nedenle hastalığa zamanında tanı koyulabilmesi ve hızla tedaviye başlanması için yıllık göz muayenesi yaptırmak büyük önem taşımaktadır.
Hastalığın tanısı göz doktoru tarafından gerçekleştirilen kapsamlı göz muayenesi ile koyulmaktadır. Tanıda kullanılan yöntemler; biyomikroskopik retina makula ve görme siniri (optik sinir başı) muayenesi, Amsler Grid Testi ve Göz Tomografisi (OCT) olarak sıralanmaktadır.
Optik Koherens Tomografi olarak da adlandırılan OCT, retina tabakaları arasındaki ince ayrımları detaylı bir şekilde görüntüleyerek, retinanın iç yapısındaki değişikliklerin tespit edilmesini sağlar. Optik Koherens Tomografi sayesinde sarı nokta hastalığı fark edilebilmektedir.
Sarı göz hastalığı nasıl tedavi edilir?
YBMD hastalığının kesin bir tedavisi olmamakla birlikte çeşitli tedavi yöntemleriyle hastalığın kontrol altına alınması, ilerlemesinin yavaşlatılması ve görme kayıplarının engellenmesi mümkündür. Başlıca tedavi yöntemleri arasında ilaç tedavileri, lazer tedavisi ve cerrahi müdahale bulunur.
Göz içi enjeksiyon tedavisi genellikle hastalığın erken aşamalarında kullanılır. Göz içine enjekte edilen anti VEGF ilaçları, ıslak tip sarı nokta hastalığına bağlı gelişen anormal damar büyümesini önler ve görme kaybını yavaşlatabilir. Ayda bir defa 3 enjeksiyon şeklinde uygulanan göz içi yükleme tedavisi şeklinde planlanır.
Lazer tedavisi, daha ileri aşamalarda kullanılır. Lazer ışığı ile anormal kan damarlarının yok edilmesi sağlanarak retina üzerindeki sızıntı engellenebilir.
Diğer tedavi yöntemlerinin etkili olmadığı ileri aşamada cerrahi müdahale gündeme gelebilir. Vitrektomi adı verilen operasyon kapsamında kan ve diğer anormal dokular gözün içinden çıkarılır.
Kuru tip sarı nokta için tedavi seçenekleri ise genellikle yaşam tarzı değişikliklerini, belli vitamin ve mineraller yönünden zengin beslenme düzenini içerir. Özellikle A, C ve E vitaminleri ile bakır ve çinko minerallerini içeren bir takviye rejimi ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatabilmektedir.
