DİKKAT! İLERİDE KATARAKT OLMA İHTİMALİNİZ ÇOK, ÇOK YÜKSEK(NEREDEYSE KAÇINILMAZ)
Katarakt çok yaygın gözlemlenen bir göz hastalığıdır ve neredeyse herkes için kaçınılmazdır. Peki ufukta olabilecek bu kaçınılmaz hastalığın klasik işaretleri nelerdir? Ve bu belirtiler hakkında ne yapabilirsiniz?
Uzun zaman önce ölmüş bir sanatçının bu katarakt yazısı ile ne ilgisi var? Sonuna kadar okursanız, her şey netleşecek…
Muhtemelen çoğunuzun Joseph Mallord William Turner (1775-1851) kim olduğu hakkında hiçbir fikriniz yok. O romantizm akımından etkilenen büyük bir yağlı boya ve sulu boya ustası, genellikle Empresyonizmin atası olarak anılan İngiliz ressamdır.
Katarakt, Empresyonizmin tohumlarını bile atmış olabilir.
Biyografik olarak, Turner’la ilgili ilginç şeylerden biri, zayıf görme yeteneğinin (Muhtemelen Katarakt), daha sonraki yaşamda bir tarz değişikliğine katkıda bulunmuş gibi görünmesidir. Örneğin Norham Castle, Sunrise (1845) veya Ulysses Deriding Polyphemus (1829) gibi ünlü tablolarına bakarsanız, resimlerindeki nesnelerin yoğun renk bulanıklığından nasıl ortaya çıktığını ve ressamın paletindeki genellikle canlı sarılar kullanımının ön planda olduğunu görürsünüz.
Çağdaş sanat yorumcuları, bu yoğun bulanıklığın ve renk uyumsuzluklarının altında yatan dehayı her zaman görmediler. Hatta bir sanat eleştirisinde, Ulysses tablosuna alaycı bir şekilde “boyama çılgınlığı” olarak atıfta bulunuldu.
Ancak iki yüz yıl sonra, Turner’ın neden bu dramatik biçim değişimine giriştiğine dair iyi bir teorimiz var: Yaygın olarak, hayatının sonraki aşamalarında katarakt geliştirdiği düşünülüyor. Renk algısındaki değişimler (özellikle renk spektrumunun sarı ucuna doğru) yaygın katarakt semptomlarından biridir.
Katarakt, Empresyonizmin tohumlarını bile atmış olabilir. Ama bu başka bir hikaye! Göz doktorları olarak bizi ilgilendiren ise, modern katarakt bilgimizi kataraktı oluştukları anda tespit etmek için nasıl kullanabileceğimiz ve daha sonra hastalığı tedavi etmenin en iyi yollarını uygulamak.
Bunu akılda tutarak, kataraktın klasik semptomları nelerdir? Ve kimler etkilenme eğilimindeler? Bazı erken uyarı işaretlerini inceleyelim…
Yaşlanıyorsun
Aslında katarakt, 40 yaşın üzerindeki kişilerde görme kaybının bir numaralı nedenlerindendir.
Yaş bir semptom değil tabii ki, ama hastalığın oluşumuna katkıda bulunan faktörlerin başında gelmekte. Katarakt, çeşitli diğer risk faktörlerinden etkilenebilse de (örneğin bir göz yaralanması, sigara, şeker hastalığı veya kalıtsal bir genetik bozukluk) doğal yaşlanma, katarakt gelişiminin en yaygın nedenidir. Aslında katarakt, 40 yaşın üstündeki insanlarda görme kaybının bir numaralı nedenidir.
Olan şu: Yaşlandıkça gözlerimizdeki kristal berraklığındaki lens, esnekliğini kaybetmeye başlar. Küçük bir çocuğun lensleri kristal berraklığında ve neredeyse sıvı bir jel gibi son derece yumuşak olacaktır. 40’lı ya da 50’li yaşlarınızın ortalarına geldiğinizde, proteinler yapılarını değiştirir. Esnekliklerini kaybederler ve doku bir araya toplanmaya başlayabilir. Zamanla, bu doku birikimi lens üzerinde sisli, bulanık lekelere neden olur: katarakt.
Yakını görmede zorlanıyor, kitap, gazete, telefon ekranı okumak için büyük mücadele veriyorsun
İnsanlar genellikle ileri yaşlarda zayıf görme yetisine teslim olurlar, ancak yapmamalılar.
İşte klasik semptomlardan ilki. Çoğu zaman, katarakt hastalarının uzun süredir okumalarıyla ilgili mücadele ettiğini görüyorum. Bunun nedeni, katarakt gelişiminin kademeli bir süreç olmasıdır. Ve doğal olarak, görme gücümüzün kötüleştiğini kabul etmekten hoşlanmıyoruz. Katarakt, tüm yakın mesafe okuma metinlerini bulanıklaştıracaktır. Bu durumda kendinizi tablet, telefon ya da bilgisayar ekranınızdaki Yazı Tipi Boyutunu Artır seçeneğini ararken veya arka ışığını açarken bulacaksınız. Ancak aynı zamanda muhtemelen daha uzaktaki metinleri okumada da zorlanacaksınız, örneğin televizyondaki alt yazılar. İnsanlar daha sonraki yaşamlarında genellikle kendilerini zayıf görme yetisine teslim ederler, ancak yapmamalılar.
Gece araba kullanmıyorsun
Gece sürüş esnasında, araba farlarından gelen parlama gerçek bir sorun haline geliyor.
İnsanlar bana sık sık “Gün içinde araba kullanmak sorun değil, ama hava karardıktan sonra araba sürmekten kaçınıyorum” diyor. Bir göz doktoru için bu başka bir katarakt semptomudur. Kataraktı gözünüzün merceğinde bir tür beyazımsı, sarımsı bir filtre olarak düşünün. Ortam ışığının yeterli olduğu bir mekanda, siyah-beyaz göz testi tablosu gibi yüksek kontrastlı bir nesneye bakarken farkı fark etmeyebilirsiniz. Ancak bu nesneye daha karanlık koşullarda gözlemlediğinizde, kontrast netliğinin önemli ölçüde azaldığını göreceksiniz. Bu sorunu daha da belirgin hale getirebilecek belirli bir katarakt türü vardır. Posterior Subkapsüler Lens Opaklığı (kısaca PSCLO) lensin arka yüzeyinde oluşan bir katarakttır. Bu tür katarakt oluştuğu yer gözün önemli bir kırılma alanı olduğundan, ışığı göz çevresine dağıtma eğilimindedir. Işığın bu dağılma şekli yüzünden araba farlarından gelen parlama gerçek bir sorun haline gelmekte. Bu nedenle gece sürüş sorunları boy göstermekte.
Nesnelere odaklanma yeteneğini kaybediyorsunuz
Bir zamanlar sokağın karşısından birisi sana el salladığında onları kolayca teşhis edebiliyordun. Şimdi kaşlarını çatıyor, gözlerini kısıyor ve şaşı bakıyorsun ama yine de net göremiyorsun. Futbol severler sahada canlı olarak maç izlerken bu durumla daha belirgin bir şekilde karşılaşırlar. Bir zamanlar topun hareketlerini, paslaşmaları, golleri zorluk çekmeden takip edebildikleri yerde, şimdi topun sahada nereye gittiğini zorlukla görmeye çalışıyorlar. Kontrastı ciddi oranda kaybediyorlar çünkü katarakt bir zamanlar net olan görüş hattını bulanıklaştırıyor.
Işık haleleri görüyorsun
Haleler ile, bir ışık kaynağının etrafında görünen bir daireyi kastediyoruz: örneğin bir sokak lambasının etrafındaki soluk bir halka. Hiç olmayan yerlerde haleler görmenizin birkaç nedeni vardır. Daha ciddi nedenlerden biri, optik sinirin hasar gördüğü akut glokomdur. Ancak daha yaygın bir neden, parlak ışıkların etrafında bir çeşit dağınık bulanıklık oluşturan katarakttır. Gece sürüşte olduğu gibi, bu sorunada neden olan kataraktın neden olduğu kırılma değişiklikleridir. Katarakt olmadan önce ışık retinanıza engelsiz olarak ulaşmaktaydı, şimdi ise ışık kataraktlı tabakaya çarpıyor ve tuhaf yeni şekillerde kırılıyor. Ayrıca çift görme olarak bilinen diplopide katarakt nedeni ile oluşabilmektedir. Tipik olarak, bir gözdeki katarakt nesnelerin çift görülmesine neden olarak görüşünüzü buna göre etkiler.
Peki katarakt ile nasıl başedeceğiz?
Katarakt ve belirtileri hakkında yeterince bilgi verdik. Kataraktla ilgili en iyi şey, çok kolay tedavi edilebilir olmasıdır. Aslında o kadar kolay tedavi edilebilir bir hastalık ki, katarakt ameliyatı şu anda Türkiye’de her yıl yapılan 280.000’den fazla prosedürle en sık uygulanan ameliyatların başında gelmekte. Uygulanması da çok hızlıdır; Normal bir katarakt ameliyatı 25 dakika veya daha kısa sürer. Gözü uyuşturmak için enjeksiyon yerine hızlı etkili damlalar kullanılır (işlem sırasında tam uyku hali tercih eden hastalar için genel anestezi, uyanık kalmayı tercih edenler için ancak daha rahat bir farkındalık durumu için hafif sedasyon uygulanabilmektedir). Genellikle operasyon sonrası rahatsızlık minimum düzeyde; çoğu insan ameliyattan sonra gözlerinin biraz ağrılı veya ‘sert’ hissettiğini söyler, ancak bu tahrişler genellikle bir ağrı kesici ile giderilir.
Katarakt ameliyatı ile ilgili bir başka harika şey de hemen hemen her zaman yapılabilmesidir. Kataraktların ameliyat edilebilir hale gelmeden önce ‘olgunlaşması’ gerektiğini söylediğini duymuş olabilirsiniz. Eskiden geçerliydi, ancak modern cerrahideki gelişmeler sayesinde artık bir faktör değil. Bu günlerde, erken başlangıçlı kataraktı olan hastalara, semptomlar günlük yaşamı etkilemeye başladığında onları düzeltmelerini tavsiye ediyoruz. Bu, yukarıdakiler gibi semptomların ilk ortaya çıkışında olabilir. Ancak karar hastadan hastaya farklılık gösterir.
Ancak kesin olan bir şey var: zavallı ressam Turner’ın yaptığı gibi görme problemleriyle mücadele etmenize gerek yok. Bu durum belki de vizyoner yağlı boya hayranları için kötü haber, ama diğer herkes için iyi haber.
