Yaşlanma sürecinden etkilenen duyu organlarımızın başında göz gelir. Katarakt yaşlanmaya bağlı gelişen en yaygın göz hastalıkları arasında yer almaktadır. Katarakt hastalığında göz merceğinin yapısı bozularak bulanıklaşır. Hastalık tedavi edilmediğinde körlüğe yol açabilir. Bu bakımdan özellikle 40 yaş sonrası düzenli muayene olmak, katarakt hastalığının erken teşhisi ve tedavisi açısından önemlidir.
Katarakt hastalığının tedavisi ameliyatla yapılabilmektedir. Katarakt ameliyatı, bulanıklaşan göz merceğinin çıkarılarak yerine yapay mercek takılmasıyla gerçekleştirilir. Lokal anestezi altında yapılan ameliyat sonrası hastalar hızlı bir şekilde günlük yaşantılarına dönerken yeniden net görüşe kavuşabilmektedir.
Katarakt nedir?
Göz merceği ışığı retina üzerinde odaklayan saydam bir yapıdır. Doğal göz merceğinin genellikle yaşlılık nedeniyle bozulması katarakt hastalığının gelişmesine neden olur. Katarakt göz merceğinin saydamlığını yitirmesi veya bulanıklaşması olarak tanımlanır. Normalde şeffaf olan göz merceğinin katarakt nedeniyle opak hale gelmesi ışığın retinaya düzgün şekilde ulaşmasını engelleyerek görme problemlerine yol açar.
Katarakt iki türde değerlendirilebilir.
- Kataraktın en yaygın türü yaşlılık kataraktıdır. Yaşa bağlı katarakt genellikle 50 yaş sonrasında görülür. Görme kalitesinin günden güne bozulması katarakta işaret edebilir. Diyabet hastaları ise katarakt açısından risk grubunda yer alır. Bu tip hastalarda 30-40 yaşlarında da katarakt gelişebilir ve hızlı ilerleme eğilimdedir.
- Doğuştan yani konjenital katarakt ise doğumda göz merceğinin şeffaflığını yitirmesi ile ortaya çıkar. Hamilelik sırasında annede enfeksiyon meydana gelmesi veya kullandığı ilaçlar, bebekte katarakt gelişmesine yol açabilir. Bazen de herhangi bir nedene bağlı olmadan doğumsal katarakt meydana gelebilir.
Katarakt neden olur?
Katarakt hastalığı gözün doğal merceğinde protein birikmesi ve buna bağlı olarak merceğin saydam yapısının bozulmasıyla gelişir. Bu durum nedeniyle görüntü bulanıklaşır ve görme kayıpları meydana gelir.
Katarakt riskini artıran nedenler şöyledir:
- Yaşlanma
- Şeker hastalığı (Diyabet)
- Genetik faktörler (Ailede katarakt öyküsü)
- Aşırı güneş maruziyeti
- Göz yaralanmaları
- Önceden geçirilmiş göz ameliyatları
- Uvea iltihaplanması (Üveit)
- Hipertansiyon (Yüksek tansiyon)
- Glokom (göz tansiyonu)
- Sigara ve alkol tüketimi
- Uzun süreli steroid ilaç kullanımı
- Radyasyon tedavisi
Katarakt belirtileri nelerdir?
Katarakt hastalığı kendini görme güçlüğü ile gösterir. Kataraktın belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Bulanık görme (sisli ve puslu görme)
- Geceleri veya loş ışıkta görüş kalitesinin düşmesi
- Kitap okumak, televizyon seyretmek, araba kullanmak gibi eylemlerde zorluk
- Işığa karşı hassasiyet
- Göz yorgunluğu
- Baş ağrısı
- Renklerin soluklaşması
- Güneş ışığı veya lambalardan rahatsız olmak
- Işık etrafında haleler oluşması
- Görme derecesinin değişmesi nedeniyle sık sık gözlük veya kontakt lens değiştirmek
- Ani miyop gelişmesi
- Çift görme
- Derinlik hissinde kayıp
Katarakt nasıl tedavi edilir?
Kataraktın tedavisi cerrahi yöntemle yapılabilir. Ameliyat kapsamında kataraktlı lens çıkarılarak yerine yapay lens yerleştirilir. Katarakt ameliyatı çoğunlukla damla kullanılarak lokal anestezi altında gerçekleştirilir.
Günümüzde en yaygın katarakt cerrahisi yöntemi fakoemülsifikasyon ya da kısaca bilinen adıyla FAKO’dur. Fako yöntemi kapsamında kataraktlı lens ultrason dalgalarıyla parçalanır ve sonrasında bu parçalar çıkarılır. Ardından hasta için önceden seçilen uygun yapay lens göze yerleştirilir. Katarakt cerrahisinde kullanılan bir diğer yöntemde ise kornea kenarına açılan mini kesiden girilerek bulanıklaşmış lens çıkarılır; ardından göz içi mercek yerleştirilir.
Fako yöntemi halk arasında lazerle katarakt cerrahisi olarak bilinse de aslında bu bilgi doğru değildir. Sadece lazer kullanılarak gerçekleştirilen bir katarakt ameliyatı yöntemi bulunmamaktadır. Ancak femtosaniye lazer ameliyatın bazı aşamalarında kullanılabilmektedir.
Her iki gözde de katarakt olan hastalarda ameliyat önce tek göze uygulanır. Ameliyat edilen göz iyileştikten sonra diğer göze cerrahi müdahale uygulanır. Aynı anda iki göze birden katarakt ameliyatı yapılamaz.
Öte yandan yapay lens her hasta için uygun bir çözüm olmayabilir. Yapay lens yerleştirilmesi mümkün olmayan hastalarda ameliyatın ardından hastanın görüş kalitesi özel gözlükler ya da kontakt lensler ile sağlanabilir.
Katarakt ameliyatı sonrasında doktorun önerdiği şekilde göz damlaları kullanılmalı ve düzenli doktor kontrolleri aksatılmamalıdır. Ayrıca koruyucu güneş gözlüğü takılması önerilmektedir.
Katarakt tedavisi kalıcı mıdır?
Katarakt ameliyatı kalıcı tedavi sağlayan bir yöntemdir. Bununla birlikte ameliyatta takılan yapay lenste zaman içinde madde birikebilir. Bu durum ikincil katarakt olarak da adlandırılmaktadır. Yapay lenste meydana gelebilen bu matlaşma lazer yöntemiyle kolay ve hızlı bir şekilde giderilebilir.
Katarakt tedavisi kimlere uygulanır?
Göz muayenesi sonrası katarakt teşhisi konulmuş tüm hastalara katarakt tedavisi uygulanmaktadır.
Katarakt nedeniyle görme kalitesi azalan, bulanık görmeye başlayan, görme kaybı yaşayan hastalar ameliyatla yeniden göz sağlıklarına kavuşabilir.
Bazı durumlar ise katarakt ameliyatına engel teşkil edebilir. İlerlemiş glokom, retina hastalıkları, makula dejenerasyonu gibi durumlar, göz enfeksiyonu varlığı gibi ameliyat için risk oluşturan sağlık problemleri nedeniyle katarakt cerrahisi yapılamayabilir.
