Yaygın görülen göz rahatsızlıklarından biri de arpacıktır. Arpacık çoğunlukla göz kapağında gelişen yumrudur. Ağrı ve şişlik ile kendini gösteren bu yumrular yağ bezlerindeki tıkanıklığa veya iltihaplanmaya bağlı olarak gelişir.
Tıbbi dilde hordeolum, it dirseği veya şalazyon gibi isimlerle de anılan arpacık genellikle kendi kendine iyileşebilir. Bununla birlikte eğer arpacık kendiliğinden geçmiyorsa mutlaka göz doktoruna başvurulmalıdır. Arpacık tedavisi çoğunlukla ilaç ve antibiyotikli damlalarla gerçekleştirilebilir. Bazı durumlarda ise cerrahi müdahale ile yumrunun içinin boşaltılması gerekebilmektedir.
Arpacık nedir?
Göz kapaklarında kirpik diplerine kadar uzanan yağ bezleri bulunmaktadır. Bu yağ bezlerinin tıkanması veya iltihap kapması sonucu arpacık adı verilen sivilce benzeri şiş yumrular oluşur. Genellikle tek gözü etkileyen ve nadir olarak iki gözde çıkan arpacık ağrı, göz kızarıklığı, sulanma gibi şikayetlere yol açar.
İki tür arpacık bulunmaktadır.
Göz kapağının dış kısmında, kirpik dibinde çıkan arpacık türü dış arpacık olarak tanımlanmaktadır. Dış arpacık kirpik köklerinde, yağ bezlerinde veya ter bezlerinde gelişen enfeksiyon sonucu ortaya çıkar.
İç arpacık ise göz kapağının iç kısmında yer alan yağ bezlerinin iltihaplanması ile gelişen arpacık türüdür.
Bir de arpacığı andıran şalazyon olarak adlandırılan şişlikler vardır. Arpacıkta enfeksiyon söz konusu iken şalazyon göz kapağındaki yağ bezlerindeki tıkanıklık nedeniyle oluşur. Arpacık genellikle ağrılı iken, şalazyon ağrısızdır.
Arpacık belirtileri nelerdir?
Arpacık kendini şişlik, kızarıklık, tahriş ve ağrı ile belli eden bir rahatsızlıktır. Genellikte dıştan görünümü sivilceye benzer.
Hastada arpacık olduğunu gösteren belirtiler şöyledir:
- Göz kapağında şişlik ve yumru
- Göz ağrısı
- Kızarıklık
- Yanma ve kaşıntı
- Gözde iltihaplı akıntı
- Göz sulanması
- Bulanık görüş
- Işığa karşı artan hassasiyet
- Göz kırpma sırasında rahatsızlık
- Tahriş
- Gözde batma ve yabancı cisim hissi
- Gözyaşı üretiminin artması
- Göz kapağı kenarında kabuklanma, soyulma
- Göz kapağı şeklinin deforme olması
Bu belirtiler görüldüğünde arpacık tedavisi için bir göz doktoruna başvurulmalıdır.
Arpacık neden olur?
Arpacık göz kapağında yer alan yağ bezlerindeki tıkanıklık ve tıkalı yağ bezlerinin iltihaplanması nedeniyle ortaya çıkar. Yağ bezlerinin tıkaması bakterilerin üremesi için uygun ortamı yaratır.
Bakteriyel enfeksiyon arpacığın en yaygın nedenidir. Stafilokok adlı bakteri kirpik köklerinde veya tıkalı yağ bezlerinde büyüyerek enfeksiyona yol açar. Ellerin sürekli olarak gözle temas etmesi ise bakteri enfeksiyonunun temel nedenidir.
Göz içi arpacığın diğer nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Göz hijyenine dikkat edilmemesi
- Yağlı bir cilt yapısına sahip olmak
- Göz içi veya göz kapağındaki diğer enfeksiyonlar
- Zayıf bağışıklık sistemi
- Kontakt lenslerin yeterince iyi temizlenmemesi ve özensiz kullanılması
- Sağlıksız ve yağlı beslenme
- Uykusuzluk
- Tozlu ve kirli ortamlar
- Kirpik diplerinde yağ ve kepek oluşumu
Arpacık tanısı nasıl konur?
Arpacık genellikle kendini dışarıdan fark ettiren bir durumdur. Göz kapağında şişlik, kızarıklık ve ağrı ile karakterize bir göz rahatsızlığı olduğu için tanı klinik muayene ile kolayca koyulabilir.
Çoğu zaman göz doktoru tarafından gerçekleştirilen fizik muayene sonrasında arpacık teşhis edilir ve ek testlerin yapılması gerekmez.
Doktor fizik muayene sırasında göz kapağına yakından bakarak şişliği inceler; arpacığın konumunu değerlendirerek iltihap olup olmadığını kontrol eder. Buna göre tedavi planlanır.
Arpacık nasıl tedavi edilir?
Arpacık çoğu zaman kendiliğinden geçen bir durumdur. Özellikle arpacık üzerine sıcak kompres uygulaması tıkalı yağ bezlerinin daha hızlı bir şekilde açılmasına yardımcı olur.
Ancak göz sağlığı açısından, arpacık çıktığında ve özellikle göz kapaklarında şişme görüldüğünde bir göz doktoruna başvurulması önem taşımaktadır. Çünkü kendiliğinden geçmeyen arpacık nedeniyle yağ bezlerindeki tahribat ciddi noktaya gelebilir.
Arpacık tedavisi genellikle antibiyotik içeriğine sahip göz damlaları ve kremler ile yapılmaktadır. Enfeksiyonu gidermek için oral antibiyotik de reçete edilebilmektedir. Ağrı şikayeti varsa, doktor tarafından ağrı kesici de verilebilir. İyileşme sürecinde göz kapaklarının temiz tutulmasına da özen gösterilmelidir. Göz çevresi, temiz su veya göz temizleme solüsyonlarıyla nazikçe temizlenmeli; bu dönemde makyaj yapılmamalıdır.
İlaç tedavisi ile geçmeyen, kronik hale gelmiş, boyut olarak büyük ve sert yapılı arpacıklar bazen cerrahi müdahale gerektirebilir. Cerrahi tedavi kapsamında lokal anestezi altında küçük bir kesi yapılarak arpacığın içi boşaltılır. Basit bir işlemdir ve kesi bölgesi hızlı bir şekilde iyileşir.
