Göz kanseri nadir bir göz hastalığıdır. Gözdeki hücrelerin anormal ve kontrolsüz şekilde büyümesi ve bölünmesi sonucu meydana gelmektedir. Kanser gözün dışını veya iç bölümünü etkileyebilir. Göz içi kanserleri arasında yer alan üveal melanomu ve lenfoma yetişkinlerde rastlanırken; çocuklarda ise retina hücrelerini etkileyen retinoblastom görülebilmektedir.
Erken evrede genellikle belirti vermeyen ve dışarıdan da fark edilmeyen göz kanseri, düzenli muayene sayesinde zamanında tespit edilebilmekte; uygun tedavilerle iyileştirilebilmektedir.
Göz kanseri nedir?
Gözün farklı bölümlerinde ortaya çıkabilen göz kanseri hücrelerin kontrolsüz büyümesi ve çoğalmasıyla karakterize bir kanser çeşididir. Nadir görülen göz kanseri, erken tanı almadığı ve zamanında tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Göz kanserinin farklı türleri bulunmaktadır.
- Üveal Melanom gözün üveal tabakasında (koroid, iris ve silier cisim) oluşan bir melanom türüdür. Yetişkinlerde daha sık rastlanan en yaygın göz kanseri türüdür.
- Retinoblastom çocuklarda görülen göz kanseridir. Retina tabakasında genetik mutasyona bağlı gelişebilir.
- Konjonktival Melanom konjonktiva adı verilen gözün beyaz kısmı ile göz kapağının içini saran ince zarda meydana gelen kanser türüdür.
- Göz Kapağı Kanseri göz kapağındaki hücrelerde ortaya çıkan kanserdir. Genellikle bazal hücreli karsinom veya skuamöz hücreli karsinom şeklinde görülür.
- Orbital ve Optik Sinir Tümörleri ise göz çukuru yani orbita veya gözden beyne görsel bilgiyi taşıyan optik sinirlerde gelişen tümör yapılardır. Göz tümörü iyi veya kötü huylu olabilir.
Göz kanseri farklı hastalık ve problemleri de beraberinde getirebilmektedir.
Göz melanomu göz içi basıncın artmasına neden olarak hastada glokom (göz tansiyonu) oluşmasına yol açabilmektedir.
Göz kanseri tedavisi hastada enfeksiyon gelişme riskini artırabilir.
Büyük boyutlardaki ilerlemiş göz melanomu etkilenen gözde görme kaybı gibi ciddi komplikasyonları ortaya çıkarabilir. Küçük boyutlu göz melanomları yerine göre kısmi görme kaybına neden olabilmektedir.
Göz melanomu metastaz riski de yaratabilmektedir. Karaciğer, akciğer ve hatta kemiklere yayılabilmektedir.
Göz kanseri neden olur?
Göz kanserinin kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte çeşitli risk faktörleri söz konusudur.
Açık renk gözlü özellikle mavi veya yeşil gözlü kişiler göz melanomuna daha yatkındır. Yine beyaz tenli kişilerde göz melanomu gelişme riski daha yüksektir.
Yaşın ilerlemesi de gözde melanom riskini artıran faktörler arasında yer alır.
Genetik faktörlerin de göz kanseri riskine yol açtığı düşünülmektedir. Kalıtsal deri hastalıkları hem ciltte hem de gözde melanom riskine yol açan bir unsurdur.
Anormal cilt pigmentasyonu ve oküler melanositoz gibi problemler de göz melanomu riskine neden olabilir.
Gözün güneşin zararlı ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalması da özellikle çocuklarda ve gençlerde göz melanomu riski yaratabilmektedir.
Radyasyon maruziyeti de baş ve boyun ile birlikte göz kanseri riski oluşturabilmektedir.
Bağışıklık sistemi ile ilgili sorunların kanser riskini artırdığı bilinmektedir. Göz kanseri de bazı immün sistem hastalıkları ile ilişkili olabilmektedir.
Bunun dışında sigara ve alkol tüketimi, sağlıksız beslenme gibi kötü yaşam alışkanlıkları da göz kanseri riskini artıran faktörlerdir.
Göz kanseri belirtileri nelerdir?
Göz kanseri genellikle erken dönemde belirti vermeyebilir. Bununla birlikte kişide göz kanseri olabileceğine işaret eden semptomlar şöyle sıralanabilir:
- İriste karanlık nokta ortaya çıkması ve büyüme eğilimi göstermesi
- Görüşte parlama ve leke hissi
- Göz bebeği şeklinin değişmesi
- Tek taraflı bulanık görüş
- Gözde kızarıklık ve şişlik
- Yanma ve batma
- Gözde kanama
- Periferik görme kaybı
- Gözde ağrı
- Görme kayıpları
- Göz kapaklarının düşmesi veya asitmetrik görünüm oluşması
- Gözde lekeler meydana gelmesi
- Işık ve renk hassasiyeti
- Göz içi basınç artışı (glokom)
Göz kanseri nasıl tedavi edilir?
Göz kanseri tanısı ne kadar erken konulabilirse tedavi de o denli etkili olmaktadır. Rutin göz muayenesi kontrollerinde göz kanseri tespit edilebilmektedir. Bununla birlikte kanser şüphesi halinde daha ileri tetkikler gerçekleştirilir.
Optik koherens tomografi (OCT) Görüntüleme ve çeşitli göz testleri, ileri muayene yöntemleri tanı için önemlidir.
Göz kanseri tanısında radyoloji yöntemleri önemli rol oynar. Ultrasonografi ile olası tümör ve kitleler tespit edilebilir. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) görüntüleme yöntemleriyle tümörler kesit halinde incelenebilir ve yayılımı tespit edilebilir.
Kesin tanı kapsamında tümörden biyopsi alınarak kötü huylu olup olmadığı da kontrol edilir.
Göz kanseri tanısı kesin olarak konulduktan ve kanserin tipi ve yayılım durumu belirlendikten sonra hastaya özel tedavi planlanır.
Cerrahi müdahale kapsamında gözde kanserli hücreler lokal anestezi altında çıkarılarak bölge temizlenir.
Radyasyon tedavisi ile gözdeki kanserli hücrelere yüksek enerjili ışın verilir. Bu ışınlar kanser hücrelerini öldürürken sağlıklı dokulara zarar vermez. Ayrıca brakiterapi yöntemiyle kanserli hücrelere radyoaktif maddeler yerleştirilerek uygulanabilir.
Kemoterapi kapsamında ilaç tedavisi ile kanserli hücrelerin yok edilmesi amaçlanır.
Kriyoterapi bir çeşit dondurma yöntemidir. Kanserli bölgenin küçük bir bölümüne kriyoterapi teknolojisi uygulanır. Kanser hücrelerinin dondurularak yok edilmesi sağlanabilir.
Hücre büyümesini yavaşlatmak veya durdurmak için hormon tedavisi uygulanabilir.
Melanom hücrelerini yok etmek için kullanılan tedavilerden bir tanesi de lazer tedavisidir. Lazer tedavisi genellikle radyoterapi ile bir arada uygulanır.
Fotodinamik terapi küçük tümörlerin yok edilmesi için ilaç tedavisi ile birlikte uygulanır.
Göz kanseri nasıl önlenebilir?
Göz kanseri riskini azaltacak çeşitli önlemler mevcuttur.
Bu önlemlerin başında düzenli göz kontrolleri gelmektedir. Yıllık göz muayenesi göz kanseri başta olmak üzere birçok göz hastalığının erken teşhis edilmesini sağlamaktadır.
Gözlerin güneş ışınlarından korunması önemlidir. Bunun için sadece yazın değil kışın da UV filtreli güneş gözlüğü kullanılmalıdır.
Sigara ve alkol tüketimi göz kanseri dahil birçok hastalığın gelişme riskini artırmaktadır. Özellikle sigarayı bırakmak etkili bir önlemdir.
Meyve sebze ağırlıklı antioksidan içeriği yüksek besinlerle beslenmek genel sağlığı korurken kanser riskinin de azaltılmasına yardımcı olmaktadır.
Ailede göz kanseri hikayesi olan hastalar düzenli takip edilmelidir.
