Astigmat bulanık görme ile karakterize bir göz hastalığıdır. Gözün kornea veya mercek bölümündeki şekil bozukluğu nedeniyle ortaya çıkar. Astigmat hastaları uzak veya yakını bulanık görebilir. Bu görme kusurunun tedavisi ekseriyetle numaralı gözlük veya astigmat için üretilen özel kontakt lens kullanımı ile gerçekleştirilmektedir. Ancak hastaların yaşam kalitesini düşüren, ilerlemiş astigmat şikayetlerinde kornea ameliyatı da yapılabilmektedir.
Astigmat nedir?
Astigmatizma veya astigmat korneanın (gözün şeffaf ön bölümü) veya gözün iç merceğinin düzensiz bir şekle sahip olması durumunda ortaya çıkan yaygın bir görme kusurudur. Bu şekil bozukluğu nedeniyle ışık gözün arkasında yer alan retina üzerinde eşit olmayan bir şekilde odaklanır. Bu da uzak veya yakın fark etmeksizin tüm mesafelerde görmenin bozulmasına veya bulanıklaşmasına yol açar.
Astigmat genellikle korneada doğuştan şekil bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkar. Bozukluk korneanın ön tarafında veya arkasında olabilmektedir. Bozukluğun yerine göre astigmatın farklı çeşitleri bulunmaktadır.
Miyop astigmat, hipermetrop astigmat ve karma astigmat en yaygın astigmat türleridir.
- Miyopik Astigmat astigmatın miyop (uzağı net görememe) ile bir arada görülmesidir. Göz astigmatik bir şekil bozukluğuna sahiptir ve ayrıca gözün odak noktası retina önünde yer almaktadır. Basit ve bileşik miyop astigmat olmak üzere iki türü vardır.
- Hipermetropik astigmat kişide hem astigmatizm hem de hipermetropi (yakını net görememe) olmasıdır. Göz astigmatik şekil bozukluğuna sahiptir ve aynı zamanda gözün odak noktası retina arkasında yer alır. Basit ve bileşik hipermetrop astigmat olmak üzere ikiye ayrılır.
- Karma veya mix astigmat ise bir gözde miyop varken diğerinde hipermetrop olması ile karakterizedir. Gözün odak noktalarının hem retina önünde hem de arkasında olduğu anlamına gelir. Genellikle genetik temellidir. Ayrıca göz cerrahisi, bazı hastalıklar veya göze alınan travma bu duruma neden olabilir.
Bunun yanı sıra düzenli ve düzensiz astigmat, korneal astigmat ve lentiküler astigmat gibi türler de mevcuttur.
Astigmat belirtileri nelerdir?
Bir kırma kusuru olan astigmat hafif seviyede ise belirti vermeyebilir. Ancak daha ileri derecelerde yaşam kalitesini bozan birçok şikayeti ortaya çıkarmaktadır.
Astigmatın en tipik belirtileri şöyledir:
- Bulanık görüş
- Baş ağrısı
- Göz yorgunluğu
- Gece görmede zorlanma
- Işıklı yazıların net görülememesi
- Işığın dağılması ve hüzmeli görünmesi
- Nesneleri bozuk şekillerde görme
- Gözleri sürekli kısarak net görmeye çalışma
Bu belirtiler görüldüğünde mutlaka bir göz doktoruna başvurularak muayene olunmalı ve tedaviye başlanmalıdır.
Astigmat neden olur?
Astigmatizma doğuştan gelebilir. Anne karnındaki gelişim sürecinde göz yapısında şekil bozukluğu asitgmat nedeni olabilir.
Genetik faktörler de astigmatın ortaya çıkışında rol alabilmektedir. Ailede astigmat öyküsü durumunda kişide de bu görme kusurunun gelişme riski vardır.
Bazı durumlarda astigmat bir göz yaralanması veya travmaya bağlı ortaya çıkabilir.
Bazı kornea hastalıkları ve göz kapağı nodülleri astigmata neden olabilmektedir. Nadiren keratokonus adı verilen bir kornea hastalığına bağlı nedenlerle kişide astigmat gelişebilir.
Sıklıkla miyop veya hipermetrop hastalarında astigmat da görülmektedir.
Kimi hastalarda göz ameliyatı sonrasında astigmat gelişebilmektedir.
Astigmat nasıl tedavi edilir?
Astigmat tanısı bir göz hastalıkları uzmanı tarafından göz muayenesi sonrasında koyulur. Düşük dereceli astigmat vakaları belirti vermediği için genellikle rutin muayene sırasında tesadüfen tespit edilebilir.
Astigmatın 0,25-4,00 arasında değişen dereceleri vardır. 0,25 ile 1,00 derece astigmat hastaları gözlüğe ihtiyaç duymayabilir.
Astigmat derecesinin belirlenmesinden sonra doktor tarafından hastalara numaralı gözlük veya kontakt lens verilebilir.
Astigmat için reçete edilen gözlüklerin mercekleri korneadaki düzensizliğe bağlı görüş problemini giderecek şekilde tasarlanmıştır. Gözlük kullanımı kişinin yeniden net görmesini sağlar.
Gözlük kullanmak istemeyen hastalar için torik kontakt lensler reçete edilebilir. Torik kontakt lensler astigmata özel lenslerdir. Bunun dışında yumuşak ve sert lensler de bulunmaktadır. Kişinin tercihi ve göz sağlığı kontakt lens seçiminde belirleyici olmaktadır.
Astigmat derecesinin yüksek olduğu hastalar lazer göz ameliyatı ile tedavi olabilir.
LASIK (Lazer Yardımlı in Situ Keratomileusis), PRK (Fotorefraktif Keratektomi) ve LASEK (Epitelial Keratomileusis Lazer Yardımlı in Situ) yöntemleri astigmat tedavisinde kullanılmaktadır. Hangi göz ameliyatı yönteminin hasta için uygun olduğuna ise göz doktoru tarafından yapılacak değerlendirmeye göre karar verilmektedir.
Astigmat tedavisi kimlere uygulanır?
- Bulanık görme veya çift görme gibi problemler yaşayan kişiler,
- Göz yorgunluğu, baş ağrısı gibi astigmat belirtilerinden şikayetçi olanlar,
- Astigmat nedeniyle okuma, bilgisayar kullanma gibi günlük aktivitelerini yerine getirmekte zorlananlar, odaklanma sorunu yaşayanlar gözlük veya kontakt lens ile problemlerinden kurtulabilirler.
Kontakt lens veya gözlük kullanmakta zorlananlar ve astigmat derecesi çok yüksek olan hastalar ise göz cerrahisi ile tedavi olabilirler.
Keratokonus ve glokom (göz tansiyonu) hastaları ile hamileler ise lazer göz ameliyatından faydalanamamaktadır.